Khuôn viên cây xanh Đền thờ Bác
Công trình của trái tim
Theo như cách nói của nhà nghiên cứu văn hoá, nghệ thuật Trần Bạch Đằng thì Đền thờ Bác Hồ ở Trà Vinh là công trình của trái tim, một biểu tượng của tấm lòng người dân Trà Vinh đối với Bác, một địa chỉ lịch sử, văn hóa, du lịch nổi tiếng mà bất cứ ai đặt chân đến Trà Vinh cũng muốn tìm đến viếng thăm. Đây là niềm tự hào của người dân Long Đức nói riêng và Trà Vinh nói chung.
Khi hay tin Bác qua đời, trong niềm kính yêu và nỗi tiếc thương vô hạng, vào khoảng đầu năm 1970, Chi ủy xã Long Đức và đồng chí Trần Văn Tư (Tư Tranh) - Bí thư thị xã ủy bàn kế hoạch cùng với quân dân Long Đức quyết định xây dựng ngôi Đền để thờ Người ngay tại vùng quê lửa đạn của mình. Ngày 10/3/1970, Ban chỉ đạo quyết định khởi công xây dựng Đền địa điểm tại ấp Vĩnh Hội ngay trong tầm pháo địch, cách đồn gần nhất 300m. Già trẻ, gái trai đã tranh thủ từng đêm, bất chấp đạn bom quyết dựng bằng được ngôi Đền. Ngày 26/01/1971, ngôi Đền được khánh thành bằng vật liệu tre lá trên nền diện tích 16m2. Sự tồn tại một cách hiên ngang và thách thức của ngôi Đền, tại một vị trí sát nách cơ quan đầu não của địch khiến chúng điên cuồng ngày đêm bắn phá, càng quét. Có thể ví ngôi Đền là cái gai trong mắt mà bọn Mỹ - ngụy mọi giá cần phải nhổ cho bằng được. Vì vậy, trong 5 năm từ lúc khởi công xây dựng cho đến ngày 29/4/1975, Mỹ - ngụy đã tổ chức hàng trăm cuộc càng quét vào khu vực Đền thờ và chúng đã có ba lần thực hiện được ý đồ đốt đền (vào ngày 10/3/1971, ngày 03/10/1972 và 29/4/1975). Ba lần giặc đốt Đền thì ba lần quân dân Long Đức lại dựng Đền lên, lần sau khang trang hơn lần trước. 5 năm xây dựng và bảo vệ, quân dân Long Đức đã anh dũng bám từng bờ tre, bụi cỏ chiến đấu và cũng đã có không ít người ngã xuống cho ngôi Đền được mọc lên. Đó là minh chứng cho ý chí, sức mạnh quật cường của quân dân Long Đức, thể hiện tình yêu, lòng tôn kính vô vàn đối với Bác.
Với giá trị lịch sử, văn hóa quý báu đó, năm 1989, Đền thờ Bác được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ VHTT&DL) công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia, đây cũng là di tích quốc gia đầu tiên trên địa bàn tỉnh Trà Vinh.
Từ ngày giải phóng đất nước đến nay, Đền thờ Bác đã đựợc tôn tạo, trùng tu nhiều lần nhưng vẫn nằm trên nền của ngôi Đền lần đầu dựng lên. Đền được phục chế theo nguyên trạng gỗ tre lá. Để bảo quản lâu dài theo năm tháng, một võ bao che được thiết kế theo dạng đóa sen cách điệu che chắn cho ngôi Đền khỏi nắng mưa.
Khuôn viên của Đền hiện nay với diện tích 5.3 hecta với nhiều hạng mục quan trọng. Ngoài hạng mục “trái tim” của “công trình của trái tim” là ngôi Đền thì còn có những hạng mục quan trọng khác là nhà trưng bày, nhà sàn...lần lượt được xây dựng tạo nên không gian mang giá trị lịch sử, văn hóa, du lịch tổng hợp hài hòa. Trong đó có những hàng cây mà tôi xin được gọi đây là “Công viên cây xanh hội tụ trái tim của mọi miền đất nước”.
Cây xanh xõa bóng che mát cho Người
Quá trình xây dựng và bảo vệ Đền thờ Bác Hồ ở xã Long Đức, thành phố Trà Vinh là chương lịch sử vẻ vang của Đảng bộ, quân dân Trà Vinh đã viết nên. Và để viết tiếp câu chuyện trái tim của nhân dân Trà Vinh dành cho Bác, các thế hệ nối tiếp nhau xây dựng cho ngôi Đền ngày một đẹp hơn, trong đó có câu chuyện những người trồng cây bên Đền Bác. Những ai đặt chân đến Đền thờ viếng Bác có lẽ cũng không khỏi ngỡ ngàn với màu xanh tươi mát của hàng trăm giống cây được trồng ở nơi đây tạo nên khuôn viên vô cùng thoáng đãng. Cũng phải thôi, cuộc đời của Bác gần gũi với thiên nhiên, gắn liền với những điều giản dị của vườn rau, ao cá. Bác bình dị như bao con người Việt Nam bình dị khác. Hiểu được điều đó, lãnh đạo ngành văn hóa tỉnh cũng như Ban quản lý khu di tích qua các thời kỳ luôn quan tâm đến việc phát triển khuôn viên cây xanh tạo nên môi trường trong lành cho du khách đến đây tham quan học tập, vui chơi giải trí cảm nhận được không gian văn hóa gần gũi với tính cách của Người.
Khu di tích hiện có khoảng một ngàn cây xanh với hàng trăm giống cây các loại. Những giống cây đặc hữu của vùng đất giồng cát ở Trà Vinh có sao, dầu, tre, me tây (còng), phượng…. cùng nhiều giống cây khác khắp nơi trên cả nước. Các loài cây ở đây được trồng xen kẽ nhau tạo nên những nét chấm phá làm tăng sự hấp dẫn cho du khách đến tham quan. Những chủng loại như cây ăn quả, cây lấy gỗ, cây cảnh, các loại cây cho hoa...tạo nên hệ sinh thái thực vật phong phú, đa dạng, cảnh quan môi trường xanh và đẹp bốn mùa trong năm. Vào những ngày lễ tết hay dưới cái nắng tháng tư, tháng năm oi ả này có không dưới hàng chục đoàn đến tham quan mỗi ngày và cùng tận hưởng bầu không khí trong lành, mát dịu.
Không chỉ tạo cảnh quan môi trường, “Công viên cây xanh hội tụ trái tim của mọi miền đất nước” còn mang giá trị khác. Chị Hà Thị Vĩnh Bình - thuyết minh viên của khu di tích hãnh diện nói với chúng tôi giá trị đặc biệt của khuôn viên cây xanh này. Đó là từ sau ngày đất nước giải phóng đến nay, nhiều vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước từ Trung ương đến địa phương và người dân đã trồng và tặng những giống cây quý trong khuôn viên Đền thờ Người. Ngoài hướng dẫn du khách về giá trị lịch sử của ngôi Đền, chị cũng giới thiệu về lịch sử của những hàng cây và được du khách tham quan thích thú, tỏ lòng ngưỡng mộ. Và chị hướng dẫn chúng tôi tìm hiểu “lịch sử” của những hàng cây được trồng rất ngay ngắn và mỗi cây đều có “tiểu sử” riêng thể hiện sự trân trọng của một kỷ vật mang giá trị tinh thần. Như đôi cây vú sữa ngay trước sảnh Đền do đồng chí Lê Duẩn - Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã trồng lưu niệm năm 1981, đây là một trong những cây đầu tiên do lãnh đạo Trung ương về trồng, nay cây đã lớn nhưng vẫn xanh cành, trĩu quả. Năm 1987, Đại tướng Võ Nguyên Giáp người học trò ưu tú của Bác đã đến dâng hương và tự tay trồng lấy cặp hoa lài; Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay Thủ tướng Chính phủ) Phạm Hùng trồng lưu niệm cặp cây vú sữa năm 1985; Thủ tướng Phạm Văn Đồng trồng cặp cây vú sữa năm 1989; năm 2002, đồng chí Nông Đức Mạnh - Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam trồng cây vạn niên tùng; đồng chí Trương Tấn Sang - Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam và đồng chí Trương Vĩnh Trọng - Phó Thủ tướng Chính phủ cũng đã trồng lưu niệm hai cây ngọc lan vào năm 2007... Các đồng chí lãnh đạo Đảng, chính quyền ở tỉnh Trà Vinh cũng đã trồng, hiến tặng nhiều loại cây như: đồng chí Nguyễn Thái Bình - Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư tỉnh ủy Trà Vinh, Bộ trưởng bộ Nội vụ; đồng chí Trần Quang Thiện - Phó Bí thư Tỉnh ủy Trà Vinh và nhiều đồng chí lãnh đạo khác cùng với sở, ban, ngành tỉnh; tỉnh bạn và nhân dân cả nước chung tay tạo nên màu xanh bên Đền thờ. Hoa thơm trái ngọt của những người con ưu tú của đất nước, người học trò tận tụy trung thành, những người dân yêu quý Bác mang về đây trồng đã xõa bóng mát cho ngôi Đền.
Cây vú sữa do đồng chí Lê Duẩn - Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng trồng lưu niệm năm 1981
Công viên cây xanh này thể hiện tình cảm, sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước ở Trung ương đối với tỉnh Trà Vinh, đối với Đền thờ và là dấu mốc lịch sử của đất nước, của tỉnh nhà mà không phải khu di tích nào cũng có được. Mỗi cây đều mang một dòng chữ lưu niệm đó là niềm tự hào của Đền thờ nói riêng và tỉnh Trà Vinh nói chung. Có thể nói, mỗi một loại cây ở nơi đây đều mang những ý nghĩa, thông điệp cao đẹp hướng về Bác, đúng với ý nguyện của Người là yêu thiên nhiên, cách ứng xử với thiên nhiên, bảo vệ và nâng cao chất lượng môi trường sống.
Những hàng cây từ lâu đã trở nên thân thuộc, in đậm trong kí ức với bất cứ ai đặt chân đến đây viếng Bác. Những cây do các vị lãnh đạo và Nhân dân trồng trong khu di tích Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có đội ngũ nhân viên chăm sóc giữ gìn, bảo vệ như một phần di sản quý giá của ngôi Đền. Cây vẫn xanh, chồi lá ngày một vươn cao xõa bóng bên ngôi Đền như điểm tô thêm tình yêu của mỗi người đối với Bác.
Hàng năm, Đền thờ Bác đón hơn mười ngàn khách trong và ngoài tỉnh đến viếng, thăm quan và tổ chức các hoạt động. Với các hạng mục đang được mở rộng và xây dựng mới như xây dựng hàng rào, bờ kè quanh ao sen trước Nhà sàn, hai khu nhà gần cổng Đền… trong tương lai gần Đền thờ Bác sẽ là điểm đến lý tưởng góp phần phát triển ngành du lịch tỉnh Trà Vinh.
Nguyễn Văn Chót
Tài liệu tham khảo:
1. Di tích lịch sử văn hóa Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh (2018), Sở VH-TT&DL Trà Vinh.
2. Lịch sử đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Thị xã Trà Vinh anh hùng giai đoạn 1930 - 1975 (2001), Ban Tuyên giáo Thị ủy Trà Vinh.
3. Lịch sử truyền thống của Đảng bộ và Nhân dân Thành phố Trà Vinh giai đoạn 1975 - 2010 (2014), Thành ủy Trà Vinh, NXB Chính trị Quốc gia.